Prace wymagające sprawności psychoruchowej

16 grudnia ubiegłego roku weszła w życie dość istotna modyfikacja „Wskazówek metodycznych w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”. Jedna ze zmian polegała na usunięciu pozycji pod nazwą „prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowej”. Stało się tak z uwagi na fakt, iż nie została nigdy określona konkretna definicja dla tego pojęcia. Bardzo często prace te były utożsamiane z kierowaniem samochodami ciężarowymi czy obsługą wózków widłowych. Jednocześnie kryteria zdrowotne, niezbędne do wykonywania wymienionych wyżej czynności ulegały znacznej liberalizacji. Przykładem może być możliwość świadczenia usług w zakresie transportu drogowego rzeczy przez osoby całkowicie niesłyszące, a więc pracowników, o których nie można mówić jako w pełni sprawnych psychoruchowo. Co więcej, określanie czynności zawodowych jako prac wymagających pełnej sprawności psychoruchowej było w pewien sposób dyskryminujące dla osób niepełnosprawnych, które nawet z niewielką niepełnosprawnością narządu ruchu były uznawane za niezdolne do pracy.

W nowelizacji rozporządzenia pojawiły się natomiast nowe punkty, takie jak kierowanie pojazdami silnikowymi, obsługa poruszających się poza drogami publicznymi pojazdów mechanicznych (np. wózków widłowych) oraz pozycja pod nazwą „prace wymagające sprawności psychoruchowej” (ale już nie „pełnej”). Ta ostatnia pozycja może budzić wiele wątpliwości, gdyż nie wiadomo, o jakie prace konkretnie chodzi ani jaki zastosować zakres badania profilaktycznego. A co najważniejsze – nie wiadomo jakie wówczas należy przyjąć kryteria orzecznicze.

Jak należy postępować w przypadku pojawienia się omawianego opisu w skierowaniu na badania lekarskie?

Niektórzy pracodawcy w skierowaniach na badania profilaktyczne pracowników w opisie stanowiska pracy wpisują tę nową pozycję jako niezależny czynnik szkodliwy, uciążliwy czy niebezpieczny dla zdrowia, nie precyzując jaka konkretnie jest to czynność.

W takiej sytuacji lekarz powinien odmówić wykonania badania profilaktycznego do czasu podania przez pracodawcę pełnego opisu stanowiska pracy ze wskazaniem wszystkich czynności wykonywanych przez pracownika, bądź wskazania, jakiej konkretnie sprawności psychoruchowej wymaga dana praca. Tylko wtedy lekarz będzie miał wiedzę, na jakie parametry stanu zdrowia należy zwrócić szczególną uwagę, jakich testów użyć do ich oceny i jakie zastosować kryteria orzecznicze.

Jak należy postępować w przypadku łączenia w skierowaniu na badania lekarskie kliku opisów w jedną pozycję?

Inny spotykany w skierowaniach na badania profilaktyczne opis polega na wpisie „pracy wymagającej sprawności psychoruchowej” ze wskazaniem czynności, które we „wskazówkach metodycznych” określone zostały w innych punktach, np.:

Jaki należy wówczas wyznaczyć zakres badania i jakie przyjąć kryteria orzecznicze? Jeśli jest to kierowanie autem – to zakres i częstotliwość badań powinna być zgodna z punktem nr 11 części V „Wskazówek”. W przypadku obsługi wózków widłowych – należy postępować zgodnie z punktem nr 2.

Kryteria zdrowotne dla narządu wzroku i słuchu są natomiast określone w zaleceniach Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi, które zostały opublikowane w czasopiśmie „Medycyna pracy”:

Kryteria zdrowotne – Medycyna pracy

Warto pamiętać, że kryteria zdrowotne dotyczące osób kierujących pojazdami silnikowymi poruszającymi się po drogach publicznych szczegółowo reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami i kierowców.