Jakiś czas temu zwróciła się do mnie Pani doktor z zapytaniem o warunki, jakie musi spełniać lekarz by móc orzekać w sprawie możliwości dysponowania bronią. Pytanie z pozoru wydaje się dość proste, niemniej jednak sprawa okazała się bardziej skomplikowana.

Zgodnie z ustawą z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji, omawiane badanie lekarskie może przeprowadzić lekarz (zwany lekarzem upoważnionym), który posiada:

1. co najmniej pięcioletni staż pracy w zawodzie,
2. specjalizację w dziedzinie: chorób wewnętrznych, medycyny ogólnej, medycyny rodzinnej, medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej, medycyny kolejowej, medycyny morskiej i tropikalnej lub medycyny sportowej,
3. dodatkowe kwalifikacje z zakresu przeprowadzania badań lekarskich osób ubiegających się (po ukończeniu z wynikiem pozytywnym szkolenia z zakresu przeprowadzania badań lekarskich i wydawania orzeczeń lekarskich osobom ubiegającym się o wydanie/posiadających pozwolenie na broń)
4. wpis do rejestru lekarzy upoważnionych.

Pytanie jednak dotyczyło lekarza, który nigdy nie posiadał jednej z wymienionych wyżej specjalizacji, natomiast jest wpisany do rejestru lekarzy upoważnionych, prowadzonego przez komendanta wojewódzkiego Policji. W tym miejscu nasuwa się pytanie – jak to jest możliwe, że lekarz bez odpowiedniej specjalizacji na tej liście w ogóle figuruje?

Analiza przepisów

Żeby odpowiedzieć na te wątpliwości, należy prześledzić całą historię nadawania omawianych uprawnień. W tym celu przeanalizowałem przepisy sięgające 2000 roku.

W tym czasie (od 7 października 2000 roku) obowiązywało rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 7 września 2000 r. w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń, w którym to wówczas ujęte były zapisy regulujące uprawnienia lekarzy. Zgodnie z jego pierwotną treścią, lekarzem upoważnionym do przeprowadzania badań i wydawania orzeczeń lekarskich stwierdzających istnienie lub brak przeciwwskazań do dysponowania bronią był lekarz, który posiadał:

1. prawo wykonywania zawodu,
2. co najmniej pięcioletni staż pracy w zawodzie,
3. dodatkowe kwalifikacje z zakresu przeprowadzania badań lekarskich osób ubiegających się,
4. zaświadczenie o wpisie do rejestru prowadzonego przez komendanta wojewódzkiego Policji.

W tym miejscu należy zauważyć, że od chwili obowiązywania ww. przepisu uprawnienia mógł zdobyć lekarz każdej specjalności lub nawet w ogóle jej nieposiadający. Wystarczyło jedynie prawo wykonywania zawodu, odpowiednio długi staż pracy i ukończenie odpowiedniego kursu. I właśnie w tym czasie ukończenie szkolenia pozwalało na wpis do rejestru lekarzy upoważnionych.

W ww. akcie prawnym jednocześnie wskazano, że badania lekarskie do dnia uzyskania uprawnień przez lekarzy na podstawie przepisów rozporządzenia, nie dłużej niż do dnia 31 marca 2001 r., mogą przeprowadzać lekarze jednostek uprawnionych do przeprowadzania badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się o wydanie licencji oraz posiadających licencję pracownika ochrony fizycznej na podstawie art. 34 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. Nr 114, poz. 740, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i z 2000 r. Nr 29, poz. 357). Jednostkami tymi były Zespoły Zakładów Opieki Zdrowotnej Zarządów Służby Zdrowia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w poszczególnych miastach, szpitale specjalistyczne MSWiA w Jeleniej Górze, Otwocku i w Głuchołazach, wybrane Wojskowe Szpitale Kliniczne i Wojskowe Specjalistyczne Przychodnie Lekarskie, Przychodnia Lekarska Wojskowej Akademii Technicznej w Warszawie, Przychodnia Lekarska Akademii Obrony Narodowej w Warszawie, Garnizonowa Przychodnia Lekarska w Modlinie, Wojskowy Szpital Gruźlicy i Chorób Płuc w Otwocku, Wojewódzkie Ośrodki Medycyny Pracy, wybrane Kolejowe Ośrodki Medycyny Pracy, Instytut Medycyny Pracy w Łodzi im. prof. dr. med. Jerzego Nofera, Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu, Instytut Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni, Wojskowy Instytut Medycyny Lotniczej w Warszawie oraz Centrum Naukowe Medycyny Kolejowej.

21 czerwca 2002 roku weszły w życie przepisy zmieniające ww. rozporządzenie. Wskazano, że dodatkowym warunkiem niezbędnym do przeprowadzania omawianych badań jest konieczność posiadania odpowiedniej specjalizacji – w dziedzinie: chorób wewnętrznych, medycyny ogólnej, medycyny rodzinnej, medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej, medycyny kolejowej, medycyny morskiej i tropikalnej lub medycyny sportowej. W 2015 zapisy dotyczące uprawnień lekarzy przeniesiono do ustawy o broni i amunicji.

Jednocześnie w akcie zmieniającym (Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2002 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie badań lekarskich i psychologicznych osób ubiegających się lub posiadających pozwolenie na broń (Dz.U.2002.68.630)) znalazł się zapis, że „lekarze, którzy uzyskali dodatkowe kwalifikacje, o których mowa w § 5 ust. 1 rozporządzenia, na podstawie dotychczasowych przepisów, uważani są za posiadających dodatkowe kwalifikacje w rozumieniu niniejszego rozporządzenia”.

Ten z pozoru prosty zapis może być intepretowany jako podtrzymujący dotychczasowe uprawnienia lekarzy, jednakże w rzeczywistości oznacza, że w mocy zostały utrzymane dodatkowe kwalifikacje, za które w myśl przepisów uważa się jedynie ukończenie z wynikiem pozytywnym szkolenia z zakresu przeprowadzania badań lekarskich i wydawania orzeczeń lekarskich. Krótko mówiąc, ważność zachowuje tylko odbyte wcześniej szkolenie, a nie uprawnienia do przeprowadzania badań lekarskich.

Analizując powyższe przepisy i ich zmiany można stwierdzić, że faktycznie w okresie od 7.10.2000 r. do 21.06.2002 r. lekarzem upoważnionym mógł być lekarz każdej specjalności, jeśli spełniał wszystkie pozostałe warunki. Jednakże po tym okresie (do chwili obecnej) lekarzami upoważnionymi są jedynie lekarze posiadający odpowiednią specjalizację.

Tymczasem w każdym województwie na listach prowadzonych przez komendantów Policji widnieją lekarze, którzy swoje uprawnienia utracili już ponad 20 lat temu. Należy bowiem mieć na względzie fakt, że w myśl obowiązujących przepisów sam wpis w rejestrze lekarzy upoważnionych nie oznacza automatycznie prawa do przeprowadzania omawianych badań, gdyż jest on jedynie jednym z elementów nadających uprawnienia lekarzowi. Dopiero łączne spełnienie wszystkich wymienionych w ustawie punktów pozwala na uznanie danego lekarza za lekarza upoważnionego.

Co ciekawe, komendant Policji nie ma formalnych przesłanek do wykreślenia z rejestru lekarzy nieposiadających odpowiedniej specjalizacji, gdyż zgodnie z ustawą o broni i amunicji lekarz upoważniony traci uprawnienia do wydawania orzeczeń lekarskich jedynie w przypadkach:

1. zawieszenia prawa wykonywania zawodu,
2. ograniczenia w wykonywaniu określonych czynności medycznych,
3. utraty prawa wykonywania zawodu

– określonych w ustawie z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2023 r. poz. 1516, 1617, 1831 i 1972).

Podsumowanie

W mojej opinii, lekarze nieposiadający specjalizacji w dziedzinie chorób wewnętrznych, medycyny ogólnej, medycyny rodzinnej, medycyny pracy, medycyny przemysłowej, medycyny transportu, medycyny lotniczej, medycyny kolejowej, medycyny morskiej i tropikalnej lub medycyny sportowej, pomimo wpisu do rejestru prowadzonego przez komendanta Policji nie są lekarzami upoważnionymi do przeprowadzania badań, o których mowa w ustawie o broni i amunicji.

Być może jednak istnieje jakiś przepis, którego nie udało mi się znaleźć, a który zmieni całkowicie mój punkt widzenia (np. mówiący, że nadane w przeszłości uprawnienia zachowują ważność). Jeśli ktoś o tym wie – to proszę dać znać w komentarzach 😊